Τον Σεπτέμβριο του 1945, ο νεοεκλεγείς γερουσιαστής του Άρκανσο J. William Fulbright πρότεινε ένα νομοσχέδιο στο Αμερικανικό Κογκρέσο σύμφωνα με το οποίο τα κέρδη από την πώληση πλεονασματικού πολεμικού υλικού θα προορίζονταν για τη χρηματοδότηση της «προαγωγής της καλής θέλησης σε διεθνές επίπεδο, μέσω της ανταλλαγής φοιτητών στα πεδία της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της επιστήμης». Ένα χρόνο αργότερα, ο Πρόεδρος Harry S. Truman θέσπισε τον αντίστοιχο νόμο, γνωστό και ως Πράξη Fulbright.
Το πρόγραμμα που κατέληξε να φέρει το όνομά του αποδείχτηκε η πιο πολύτιμη επένδυση στη διεθνή συνεργασία. Από την εμπειρία του ως υποτρόφου Rhodes στην Αγγλία πείστηκε πως ο μοναδικός δρόμος για να επιτευχθεί η ειρήνη στον κόσμο ήταν οι άνθρωποι όλων των χωρών της γης να γνωρίσουν και να σεβαστούν τις παραδόσεις, τον πολιτισμό και τις αξίες των άλλων. Στο πνεύμα αυτό, δημιούργησε ένα πρόγραμμα, παγκόσμιας εμβέλειας, που αφενός θα ενθάρρυνε φοιτητές από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες να σπουδάσουν στις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα θα έπειθε τους νέους Αμερικανούς να δοκιμάσουν να ζήσουν στην Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, το δυτικό ημισφαίριο καθώς και τις χώρες του Ειρηνικού, να γνωρίσουν τους τόπους αυτούς και να τους κατανοήσουν. Αρχικά, το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την πώληση πλεονάζοντος πολεμικού υλικού και αργότερα από την πώληση σιτηρών προς ξένες χώρες και από χρηματικούς πόρους που διέθεσε το Κογκρέσο. Σήμερα, η βασική χρηματοδότηση προκύπτει από μια ετήσια επιχορήγηση από το Αμερικανικό Κογκρέσο στην Υπηρεσία Εκπαιδευτικών και Πολιτισμικών Υποθέσεων (Bureau of Educational and Cultural Affairs – ECA) του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Άμεση και έμμεση στήριξη παρέχουν επίσης οι κυβερνήσεις των χωρών που συμμετέχουν καθώς και οργανισμοί, επιχειρήσεις και ιδρύματα στις χώρες αυτές αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο διακρατικός του χαρακτήρας είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα που κάνει αυτό το πρόγραμμα ακαδημαϊκών ανταλλαγών να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα του είδους, δημόσια ή ιδιωτικά. Η οριστική νομική βάση των ακαδημαϊκών ανταλλαγών επήλθε με την Πράξη Αμοιβαίων Εκπαιδευτικών και Πολιτισμικών Ανταλλαγών του 1961. Γνωστή και ως Πράξη Fulbright-Hays του 1961 (με την υποστήριξη του Wayne Hays, μέλους του Κογκρέσου από το Οχάιο), ασπάστηκε το πνεύμα συνεργασίας του Προγράμματος Fulbright, διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής του και επέκτεινε τη γεωγραφική του εμβέλεια.
«Στην πρόσφατη ιστορία έχουμε διάφορες περιπτώσεις στις οποίες ξίφη σφυρηλατήθηκαν σε άροτρα, στις οποίες μέσα από τον όλεθρο του πολέμου προέκυψε κάποιο όφελος για την ανθρωπότητα. Πιστεύω πως αυτό το πρόγραμμα και τα αποτελέσματά του θα είναι από τις πιο αξιόλογες τέτοιες περιπτώσεις». Πρόεδρος John F. Kennedy, στο σχολιασμό κατά τις εκδηλώσεις για τα δεκαπέντε χρόνια του Προγράμματος Fulbright, 1 Αυγούστου 1961.
Σήμερα, το πρόγραμμα ανταλλαγών Fulbright έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο πρότυπο επιτυχίας. Από ένα ταπεινό πρόγραμμα που οδήγησε 35 φοιτητές κι έναν μόνο καθηγητή στις Ηνωμένες Πολιτείες και έστειλε 65 Αμερικάνους στο εξωτερικό το 1948, το Πρόγραμμα Fulbright έφτασε να γίνει το κορυφαίο πρόγραμμα εκπαιδευτικών ανταλλαγών στον κόσμο. Περισσότεροι από 400.000 Fulbrighters έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα από όταν ξεκίνησε και έχουν συνεχίσει τη σταδιοδρομία τους σε ηγετικές θέσεις στη δημόσια διοίκηση, σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, στο χώρο των επιχειρήσεων, των τεχνών, των επιστημών, της δημοσιογραφίας και άλλων επαγγελματικών κλάδων.
Μια παράδοση αριστείας – Ενδεικτικά στοιχεία για το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Fulbright:
Διεθνώς, από τα άτομα που υπήρξαν υπότροφοι του Προγράμματος Fulbright,
- 40 έχουν διατελέσει επικεφαλής κράτους ή κυβέρνησης
- 16 έχουν λάβει «Μετάλλιο της Ελευθερίας» από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ
- 78 έχουν λάβει το βραβείο του McArthur Foundation
- 62 έχουν λάβει το βραβείο Νόμπελ
- 89 έχουν λάβει το βραβείο Πούλιτζερ
Τι είναι το Πρόγραμμα Fulbright – Παρακολουθήστε το τρίλεπτο βίντεο.